Phân hữu cơ là gì? Phân loại và cách làm tại nhà

Hiện nay, trên thị trường có vô số loại phân bón hữu cơ khác nhau với giá thành, ưu và nhược điểm riêng biệt. Vậy loại phân bón nào phù hợp nhất cho bà con nông dân? Để đưa ra quyết định chính xác, chúng ta cần hiểu rõ: Phân hữu cơ là gì? Cách làm phân hữu cơ bón cây tại nhà có đơn giản không?

Bài viết dưới đây sẽ giải đáp các câu hỏi về loại phân hữu cơ, ưu nhược điểm của từng loại và hướng dẫn cách làm phân hữu cơ tại nhà đơn giản, hiệu quả.

Phân hữu cơ là gì?

Phân hữu cơ là loại phân bón chứa hợp chất dinh dưỡng với thành phần chủ yếu từ chất hữu cơ. Đây là loại phân được sử dụng phổ biến trong nông nghiệp, đặc biệt là trồng rau sạch. Phân hữu cơ thường được làm từ các nguyên liệu như:

• Phân người, phân động vật
• Phế phẩm nông nghiệp: lá cây, cành cây, tro
• Than bùn
• Rác thải và các chất hữu cơ khác

Phân hữu cơ giúp cải tạo đất, tăng độ tơi xốp thông qua việc cung cấp chất mùn và nhiều chất dinh dưỡng dễ hấp thụ. Đặc biệt, loại phân này thân thiện với môi trường và tốt cho sức khỏe người tiêu dùng.

Phân loại phân hữu cơ

Phân hữu cơ có thể được chia thành hai nhóm chính: phân bón truyền thống và phân bón công nghiệp. Mỗi nhóm có đặc điểm và công dụng riêng biệt.

Phân hữu cơ truyền thống

Phân hữu cơ truyền thống được làm từ phân gia cầm, phân gia súc, phế phẩm nông nghiệp, rác thải… bằng kỹ thuật ủ thủ công. Đặc điểm chung của loại phân này là hiệu lực chậm, hàm lượng dinh dưỡng thấp và thời gian xử lý dài.

Phân chuồng

Phân chuồng được làm từ phân và nước tiểu của động vật như gia cầm, gia súc và phân bắc. Loại phân này được chế biến bằng kỹ thuật ủ truyền thống.

Ưu điểm của phân chuồng:

• Chứa nhiều chất dinh dưỡng khoáng: đa lượng, trung lượng và vi lượng
• Cung cấp chất mùn, cải tạo đất và tăng độ phì nhiêu, độ tơi xốp
• Tạo điều kiện tốt cho rễ cây phát triển

Nhược điểm của phân chuồng:

• Hàm lượng dinh dưỡng thấp nên cần bón nhiều, tốn chi phí vận chuyển và nhân công
• Có thể chứa mầm bệnh như vi khuẩn, virus, hạt cỏ dại nếu không được chế biến kỹ

Tìm hiểu thêm: Cách ủ phân chuồng nhanh hoai mục đơn giản nhất

Phân xanh

Phân xanh là loại phân hữu cơ làm từ lá cây, cành cây tươi. Loại phân này thường được chế biến bằng kỹ thuật ủ truyền thống hoặc chôn xuống đất.

Ưu điểm: Bảo vệ và cải tạo đất, hạn chế xói mòn.

Nhược điểm:

• Quá trình phân hủy có thể tạo ra chất độc như CH4, H2S gây hại cho cây trồng
• Hiệu quả chậm, chỉ phù hợp khi bón lót

Phân rác

Phân rác được làm từ phế phẩm nông nghiệp như rơm rạ, lá cây, thân cây và được chế biến bằng kỹ thuật ủ truyền thống.

Ưu điểm:

• Chi phí chế biến thấp
• Làm đất màu mỡ và tăng độ tơi xốp
• Ổn định kết cấu đất
• Hạn chế xói mòn và hạn hán

Nhược điểm:

• Hàm lượng dinh dưỡng thấp
• Quy trình chế biến phức tạp và tốn thời gian
• Có thể chứa mầm bệnh

Than bùn

Than bùn không thể dùng trực tiếp mà phải qua chế biến trước khi bón cho cây. Quá trình chế biến phức tạp và hàm lượng dinh dưỡng thấp, cần bón với khối lượng lớn. Tuy nhiên, than bùn giúp cải tạo đất và tăng độ phì nhiêu.

Phân hữu cơ công nghiệp

Phân hữu cơ công nghiệp được chế biến từ nhiều loại chất hữu cơ với quy trình công nghiệp hiện đại. Phân loại này thường có chất lượng cao hơn nhờ sự phát triển của khoa học kỹ thuật.

Phân bón vi sinh

Phân vi sinh chứa nhiều loại vi sinh vật hữu ích như vi sinh vật đối kháng, phân giải hữu cơ, cố định đạm, vi sinh vật ký sinh, phân hủy xenlulo…

Ưu điểm:

• Phát triển hệ vi sinh vật đất
• Phân giải chất khó hấp thụ cho cây
• Tổng hợp chất dinh dưỡng, chủ yếu là đạm
• Khống chế mầm bệnh trong đất

Nhược điểm:

• Không cung cấp đầy đủ và cân bằng các chất dinh dưỡng
• Mỗi loại phân vi sinh phù hợp với nhóm cây trồng cụ thể
• Chi phí cao hơn phân truyền thống

Bài viết liên quan: Phân vi sinh là gì? Các đặc điểm nổi bật của phân vi sinh

Phân hữu cơ sinh học

Phân hữu cơ sinh học được chế biến từ chất hữu cơ pha trộn với một hoặc nhiều nhóm vi sinh vật có lợi thông qua quá trình lên men. Chất hữu cơ trong loại phân này thường chiếm khoảng 22%.

Ưu điểm:

• Sử dụng được trong toàn bộ quá trình phát triển của cây (bón lót, bón thúc, bón ra hoa quả)
• Hàm lượng dinh dưỡng cao, cung cấp đầy đủ chất khoáng
• Cải tạo đất về đặc tính hóa học, sinh học và vật lý
• Phát triển hệ vi sinh vật đất, tăng sức đề kháng cho cây

Nhược điểm: Giá thành cao hơn các loại phân hữu cơ khác trên thị trường. Tuy nhiên, với ưu điểm tăng năng suất cây trồng, loại phân này vẫn được nhiều nông dân lựa chọn vì lợi ích kinh tế lâu dài.

Phân bón hữu cơ khoáng

Phân hữu cơ khoáng có thành phần chính là chất hữu cơ và các nguyên tố khoáng vô cơ như N, P, K. Loại phân này được nhiều người ưa chuộng vì hàm lượng dinh dưỡng cao và dễ hấp thụ, không cần bón với khối lượng lớn.

Tuy nhiên, không nên sử dụng phân hữu cơ khoáng liên tục trong thời gian dài vì có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hệ vi sinh vật đất.

Cách làm phân hữu cơ tại nhà đơn giản

Tự làm phân hữu cơ tại nhà giúp tận dụng phế phẩm và tiết kiệm chi phí. Sau đây là quy trình đơn giản để làm phân hữu cơ chất lượng:

Bước 1: Chuẩn bị thùng chứa

Chọn thùng chứa phù hợp như thùng nhựa hình nón, thùng gỗ vuông hoặc thùng gỗ có trục xoay tròn. Nếu không có sẵn, bạn có thể mua trên thị trường.

Bước 2: Chọn vị trí đặt thùng

Đặt thùng ở nơi có nắng, thoát nước tốt và thuận tiện cho việc kiểm tra. Nên đặt tại vị trí có đất trồng, tránh nền gạch hoặc bê tông để vi sinh vật có lợi và giun có thể xâm nhập. Tốt nhất là đào hố sâu 10-20cm rồi đặt thùng.

Xem thêm: Cách ủ rơm rạ, lá cây nhanh hoai mục

Bước 3: Chuẩn bị nguyên liệu

Để làm phân hữu cơ tại nhà, bạn cần hai nhóm nguyên liệu chính:

• Nguyên liệu khô: Lá cây khô, giấy carton, cỏ khô, rơm rạ, vỏ trứng, cành cây khô, mùn cưa, túi lọc trà
• Nguyên liệu xanh: Rau củ quả tươi, cỏ tươi, vỏ trái cây tươi, bã cà phê, lá cây xanh
• Chế phẩm vi sinh: EMZEO và Trichoderma Bacillus

Bước 4: Trộn và ủ nguyên liệu

Tiến hành ủ phân theo các bước sau:

• Rải lớp nguyên liệu khô dày khoảng 10cm, tiếp theo là lớp nguyên liệu xanh cùng độ dày
• Rải lớp mỏng đất vườn màu mỡ và làm ẩm bằng vòi phun nước
• Rắc men vi sinh EMZEO và Trichoderma đều khắp bề mặt
• Lặp lại các lớp này cho đến khi đầy thùng

Sau khi hoàn thành, đóng nắp thùng và định kỳ 2 tuần kiểm tra, xoay thùng. Việc xoay thùng thường xuyên sẽ giúp phân hủy nhanh hơn.

Xem thêm: Cách ủ vỏ cà phê, vỏ trấu, vỏ lạc làm phân bón hữu cơ

Bước 5: Thu hoạch phân bón hữu cơ

Phân hữu cơ chất lượng cao cần thời gian ủ khoảng một năm, nhưng thông thường sau 2 tuần đã có thể sử dụng. Thời gian ủ phụ thuộc vào nguyên liệu và phương pháp ủ.

Lợi ích của phân hữu cơ đối với cây trồng

Việc sử dụng phân hữu cơ mang lại nhiều lợi ích cho cây trồng và môi trường:

• Cải thiện cấu trúc đất, tăng khả năng giữ nước và thoát nước
• Cung cấp dinh dưỡng một cách từ từ và bền vững
• Tăng cường hoạt động của vi sinh vật có lợi trong đất
• Giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường so với phân bón hóa học
• Tăng khả năng chống chịu của cây trước các điều kiện bất lợi
• Cải thiện chất lượng và hương vị của nông sản

Hướng dẫn sử dụng phân hữu cơ hiệu quả

Để đạt hiệu quả tối ưu khi sử dụng phân hữu cơ, bạn nên lưu ý:

• Bón phân trước khi trồng cây 1-2 tuần để phân có thời gian hòa tan
• Kết hợp phân hữu cơ với các loại phân bón khác để cân bằng dinh dưỡng
• Bón phân theo đúng liều lượng khuyến cáo cho từng loại cây
• Bón phân vào thời điểm thích hợp trong chu kỳ sinh trưởng của cây
• Tưới nước đầy đủ sau khi bón phân để giúp phân tan và thẩm thấu vào đất

Với những thông tin trên, bạn đã hiểu rõ về phân hữu cơ, các loại phân hữu cơ phổ biến và cách làm phân hữu cơ tại nhà. Việc lựa chọn loại phân phù hợp sẽ giúp cây trồng phát triển khỏe mạnh, tăng năng suất và đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng.

Nếu còn thắc mắc về phân hữu cơ hoặc kỹ thuật trồng trọt, hãy truy cập: https://chephamvisinh.vn