Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị bệnh thán thư ở cây trồng

Bệnh thán thư là một trong những mối nguy lớn đối với cây trồng đặc biệt là điều kiện thời tiết ẩm ướt, gây thiệt hại đáng kể đến năng suất và chất lượng nông sản. Để bảo vệ mùa màng và duy trì chất lượng cây trồng, việc hiểu rõ về căn bệnh này cùng các biện pháp phòng ngừa là vô cùng quan trọng. Trong nội dung bài viết hôm nay, chúng sẽ sẽ hướng dẫn chi tiết cách nhận biết và ngăn ngừa bệnh một cách hiệu quả nhất.

1. Cách nhận biết cây trồng bị bệnh thán thư

Bệnh thán thư do nấm thuộc chi Colletotrichum gây ra, thường xuất hiện trên nhiều loại cây trồng như cây ăn quả, rau màu, cây cảnh và cây công nghiệp. Bệnh lây lan qua bào tử nấm, nước mưa, gió, hoặc các công cụ làm vườn với những triệu chứng cụ thể như: 

• Trên lá: Triệu chứng sớm nhất của bệnh là các đốm nhỏ màu nâu, vàng hoặc đen xuất hiện trên lá, thường có viền đỏ bao quanh. Khi bệnh tiến triển, các đốm này có xu hướng lan rộng và tạo ra các vết loét, làm lá bị hoại tử và rụng sớm.
• Trên quả: Quả bị nhiễm bệnh thán thư thường xuất hiện các đốm thâm nâu, đặc biệt tại vị trí tiếp xúc với cuống hoặc những nơi có tiếp xúc giữa hai quả. Vết bệnh này có thể lan rộng ra toàn bộ bề mặt quả, gây thối thịt cục bộ hoặc toàn phần.
• Trên thân và cành: Các vết thán thư trên thân và cành thường là những đốm nâu nhỏ, hơi lõm, xuất hiện dọc theo các đốt của cành. Bệnh để càng lâu sẽ gây hoại tử toàn thân, để lại các vết loét làm gãy cành, chết cây. 

2. Nguyên nhân gây ra bệnh thán thư trên cây trồng

Thán thư phát triển mạnh trong điều kiện thời tiết nóng ẩm, đặc biệt là vào mùa mưa hoặc ở những vùng có độ ẩm cao. Cây trồng bị thán thư sẽ suy giảm sức đề kháng nhanh chóng do mất chất dinh dưỡng, tổn thương tế bào. Việc nhận biết sớm triệu chứng và tìm ra nguyên nhân bệnh sẽ giúp bạn phòng ngừa và điều trị kịp thời.

• • Điều kiện thời tiết: Môi trường ẩm ướt, đặc biệt vào mùa mưa là điều kiện lý tưởng để nấm Colletotrichum sinh sôi. Khi độ ẩm không khí cao và nhiệt độ ấm áp (thường từ 25-30°C), nấm dễ dàng lây lan qua nước mưa, gió. Sự phát triển nhanh của nấm trong môi trường này khiến thán thư trở thành dịch bệnh trên diện rộng, nhất là ở các cụm nông nghiệp ở vùng nhiệt đới. 

• Lây nhiễm qua đất: Nấm Colletotrichum có khả năng tồn tại trong đất từ các vụ mùa trước và có thể tấn công cây trồng mới qua rễ. Đặc biệt, đất ẩm ướt, không được phơi khô hoặc xử lý đúng cách, dùng phân tươi để ủ, không phun thuốc diệt nấm trước sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho nấm tái phát và lây lan rộng rãi. Đây chính là nguyên nhân vì sao ở những địa phương tiến hành vụ mùa liên tục mà không có biện pháp cải tạo đất hợp lý thường xuyên có dịch bệnh. 

• Lây lan từ cây trồng đã nhiễm bệnh: Khi một cây đã bị nhiễm thán thư, nấm dễ dàng lan truyền qua tiếp xúc giữa các bộ phận của cây như lá, cành, và quả. Ngoài ra, bào tử nấm có thể lây qua nước tưới hoặc các dụng cụ làm vườn không được khử trùng. Bệnh có thể lây nhiễm nhanh chóng sang các cây khỏe mạnh khác, tạo nên ổ dịch trong vườn.

• Chăm sóc không đúng cách: Cây trồng không được chăm sóc đầy đủ, đặc biệt là thiếu dinh dưỡng, sẽ có hệ miễn dịch yếu và dễ bị nhiễm bệnh. Ngoài ra, không cắt tỉa các phần cây bị bệnh hoặc không vệ sinh vườn tược kỹ càng cũng tạo điều kiện cho bệnh lây lan. Sự không đồng đều trong việc quản lý nước tưới, trồng cây quá dày, hoặc không luân canh cây trồng cũng có thể làm tăng nguy cơ thán thư.

3. Tác hại của bệnh thán thư cho năng suất cây trồng

Thán thư không chỉ gây ảnh hưởng đến năng suất mà còn làm giảm chất lượng nông sản, gia tăng chi phí sản xuất, dẫn đến thiệt hại lớn về kinh tế cho người nông dân. 

• Giảm năng suất: Cây trồng bị bệnh thường có khả năng sinh trưởng yếu, tỷ lệ đậu hoa và quả rất thấp. Những quả lớn thường bị thối và không đạt tiêu chuẩn để thu hoạch. Ở những nơi dịch bệnh tấn công sản lượng thu hoạch có thể giảm đáng kể, lên tới 50%. 
• Ảnh hưởng chất lượng nông sản: Bệnh làm gây thối quả, biến dạng và ảnh hưởng đến màu sắc, vị ngọt và độ giòn của thịt. Làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng tiêu thụ sản phẩm, đặc biệt trong thị trường xuất khẩu.
• Tăng chi phí canh tác: Bệnh thán thư xuất hiện trực tiếp ảnh hưởng đến giá trị thương mại sản phẩm, làm gia tăng chi phí phòng ngừa và điều trị tạo nên những gánh nặng tài chính cho người nông dân. 

4. Cách điều trị và phòng bệnh thán thư hiệu quả

Việc hiểu rõ các phương pháp canh tác, cách điều trị và phòng bệnh giúp bảo vệ cây trồng tránh được bệnh hiệu quả. Ở nội dung dưới đây, chuyên gia sẽ cùng bạn chia sẻ những phương pháp phổ biến và hiệu quả nhất để điều trị và phòng ngừa thán thư, cung cấp cho người trồng cây những công cụ hữu ích để đảm bảo vườn cây luôn khỏe mạnh. 

Biện Pháp Canh Tác

Biện pháp canh tác đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát bệnh thán thư, không chỉ giúp ngăn ngừa sự phát triển của nấm mà còn tăng cường sức khỏe cho cây trồng. Mỗi biện pháp đều có những lợi ích riêng, giúp tạo ra một môi trường thuận lợi cho cây phát triển và giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm bệnh.

• Cắt tỉa cây thường xuyên: Cắt tỉa cành gọn gàng, hạn chế tạo bóng râm trong vườn giúp cả đất và cây nhận được đủ ánh sáng, loại bỏ môi trường phát triển của nấm. Không gian thông thoáng cũng giảm nguy cơ lây nhiễm các dịch bệnh sinh ra từ đất, giúp cây khỏe mạnh hơn và dễ dàng chống chọi lại bệnh tật.
• Vệ sinh vườn cây: Loại bỏ và tiêu hủy những phần cây bị bệnh là điều cần thiết để ngăn chặn sự lây lan của bệnh, loại bỏ nguồn lây nhiễm từ các vụ mùa trước, giữ cho vườn cây luôn sạch sẽ và an toàn.
• Luân canh cây trồng: Không nên trồng liên tiếp các loại cây dễ bị nhiễm bệnh thán thư trên cùng một diện tích đất. Luân canh không chỉ giúp cắt đứt vòng đời của nấm bệnh mà còn tạo ra sự đa dạng trong cây trồng, làm giảm nguy cơ lây lan bệnh.

Biện pháp sinh học

Sử dụng các chế phẩm sinh học như tinh dầu Neem có tác dụng ngăn ngừa và kiểm soát nấm thán thư. Đây là phương pháp an toàn và thân thiện với môi trường, giúp bảo vệ sức khỏe của người trồng cũng như không gây ô nhiễm cho đất đai. Ngoài ra, các chế phẩm vi sinh có thể cải thiện sức khỏe của cây, giúp cây có khả năng kháng bệnh tốt hơn.

Các loại thuốc trừ ấm

Khi thán thư xuất hiện trên diện rộng, tình trạng nghiêm trọng hơn thì bắt buộc phải áp dụng những loại thuốc đặc trị cả sinh học lẫn hóa học. Tuy nhiên, sử dụng thuốc cần được thực hiện cẩn thận, tuân thủ đúng liều lượng và hướng dẫn sử dụng, nhằm tránh hiện tượng kháng thuốc và đảm bảo an toàn cho cây trồng. 

• Thuốc trừ nấm: Một số loại thuốc hiệu quả trong điều trị bệnh thán thư bao gồm Anvil 5SC, Mancozeb xanh, và Nativo 750WG. Những thành phần này hoạt động bằng cách ức chế quá trình sinh trưởng của nấm, từ đó giúp bảo vệ cây trồng. 
• Chế phẩm vi sinh Bacillus subtilis: Đây là một loại vi khuẩn có khả năng cạnh tranh với nấm bệnh, từ đó ngăn chặn sự phát triển của chúng. Bacillus subtilis còn có khả năng kích thích hệ miễn dịch của cây, giúp cây chống lại các loại bệnh tật tốt hơn.

Để phòng ngừa bệnh thán thư, nên phun thuốc trừ nấm định kỳ trong suốt mùa vụ, đặc biệt vào các thời điểm có độ ẩm cao. Việc phun phòng ngừa sớm sẽ giúp kiểm soát bệnh ngay từ giai đoạn đầu, giảm thiểu nguy cơ bùng phát bệnh trong mùa vụ.

Bệnh thán thư là một trong những thách thức lớn đối với người làm nông nghiệp, tuy nhiên nếu được phát hiện sớm để xử lý kịp thời, vẫn có thể điều trị để tránh làm ảnh hưởng đến chất lượng nông sản. Hi vọng với các biện pháp phòng ngừa được chuyên gia chia sẻ trong bài viết hôm nay sẽ giúp người nông dân giảm thiểu tối đa những thiệt hại do bệnh gây ra. Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc tìm kiếm các giải pháp tối ưu để phòng ngừa thán thư, hãy truy cập ngay chephamvisinh.vn để được tư vấn chi tiết hơn.

⫸ Xem thêm: Cách trị rệp sáp hiệu quả giúp nâng cao năng suất cây trồng

⫸ Xem thêm: [Góc chia sẻ] Phân bón vi sinh chuyển hóa lân là loại phân thế nào?